Eskileri mi arıyoruz kayboluşların sokaklarında yoksa eskiler mi bırakmıyor peşimizi? Eskiler; yolumuzda, kalbimizde, zihnimizde düğüm, ayaklarımızda görünmez bir pranga. Eskiler, masum çocuk bakışı sararmış kartpostallarda.
Düzen böyle bu gemide
Eskiler yiter yenide
(Abdurrahim Karakoç)
Her şey eskimeye gelmiş gibi dünyaya. Eskiyor dokunduğumuz, baktığımız ne varsa zamanla. Eskiyor yazdığımız defter, parmaklarımız arasında kalem, okuduğumuz kitap; kitapta kelimeler, harfler. Eskiyor duvarda resim, resimde boya, masada bardak, pencerede perde. Her biri, ömrü kadar bile dayanmıyor zamana ve eskiyor yaşadığımız ev, evde eşyalar, evimize geldiğimiz yollar, evimizin bulunduğu sokak.
Değdiği dokunduğu her şeyi boyayarak kendi matlığına, usulca geçiyor zamanın fırçası üzerimizden her an. Bir maviye dönüyor gökyüzü, bir kızıla, bir siyaha. Toprağın örtüsü bazen yeşil bazen beyaz bazen sarı. Günler, haftalar eskiyor. Baharlar, yazlar eskiyor. Yıllar eskiyor. Dünya eskiyor ve biz de eskiyoruz şüphesiz onun üzerinde.
Bir fotoğrafta siyah birinde beyaz saçlarımız. Bir fotoğrafta hayat dolu birinde yorgun bakışlarımız. Düşüncelerimiz, kalbimiz, kelimelerimiz, sesimiz eskiyor. Hayallerimiz, ümitlerimiz, hüzünlerimiz, acılarımız, hasretlerimiz, yaralarımız hatta sevgilerimiz eskiyor. Saksıda çiçek, parkta ağaç eskiyor. Bir gün bırakıp gittiğimizde bile dünyayı, mezarda taşımız, toprakta bedenimiz eskimeye devam ediyor. Eskidiğimizi hissettiğimizde başlıyor etrafımıza, kainata, hayata yabancılık. Eskidiğimizi anladığımızda yolcu olmanın tedirginliği düşüyor yüzümüze, sesimize, yürüyüşümüze.
Silinmiyor, kaybolmuyor eskiler unutulsa da zaman zaman. Eski olan, eskide kalan ne varsa sureti uçarken yeryüzünden, manası içimize göçüyor ve saklanıyor bir köşesinde kalbimizin renksiz fotoğraf albümleri gibi. Ruhumuzun bir köşesi; eskiler biriktirdiğimiz, kendisine has kokusunu kapılar ardına kilitlediğimiz loş, mahrem bir oda. Zahiren eski de olsa her eşya, her hatıra, her his nefes alıp vermeye devam ediyor orda. Önceleri ara sıra uğradığımız, yâd ettiğimiz, hatırladığımız bu mekâna taşıyoruz hayatımızı günden güne, farkına varmadan. Tıpkı taşıdığımız eşyalar, nesneler, hisler gibi ömrümüz de bir parçasına dönüşüyor bu gizli odanın. Günlerimizi oraya yığıyoruz, aylarımızı, senelerimizi, kırgınlıklarımızı, sevinçlerimizi. Eski şiirleri, şarkıları, kitapları özlediğimizde; eski günleri, eski bayramları, eski dostları, eski mevsimleri özlediğimizde bu odanın muhayyel kapısının eşiğinde buluyoruz kendimizi.
Eski defterlerde sararırmış yaprak.
Beni bana gösterecek anlamdı, almışlar.
(Behçet Necatigil)
Dün ile yüz yıl öncesinin aynı uzaklıkta olduğu renksiz ülkenin adıdır eski, açıp da atlastan yerini her buluşumuzda faniliğimizi fısıldar bize, yeryüzünde bir seyyah olduğumuzu. Kaçıp saklansak da en ücra köşesine hayatın, zamanın fırçasının mutlaka kalbimize, yüzümüze, ellerimize değeceğini hatırlatır. Hiçbir şeye sahip olamadığımızı ve olamayacağımızı vurur yüzümüze. Kaybedilenler ve kazanılanların, aynı çatı altında sergilendiği bir müze, yan yana gömüldüğü bir mezarlıktır eski. Her yakınından geçişimizde bu mezarlığın, sahip olduğumuz, içinde bulunduğumuz her şeyin akıbetini görmek, bir hayale, bir yalana inanmış olmanın verdiği acıyla çözer parmaklarımızı sımsıkı tuttuğumuz dünya gemisinden.
Eski, şahit olan ve olunandır. Ona dair ne varsa bize, bize dair ne varsa ona siner. Belki de bu yüzdendir onu terk edemeyişimiz, bu yüzdendir onun bırakmayışı peşimizi. Yüzümüzle eskitir yüzünü sırı dökük aynalar, alnımızla alnını eskitir seccade, ayakkabılarımızla eskir adımlarımız ve adımladığımız yollar. Eskimiz, amel defterimizdir.
Bir daha alınmamak üzere oyundan çıkarılan bir çocuktur eski, yaprakları dallarına küsmüş bir çınar, başına kuşların yuva kurmadığı, gövdesinde suların yürümediği bir meşe. Aldığımız her nefesin, gördüklerimizin, dokunduklarımızın, yaşadıklarımızın mazmunu ve mecazı eskimizde saklıdır.
Ömrün biricik ve mahrem kulesidir eskiler, eski zamanlar, eski dostluklar, anılar; havalandığında ruhumuz o kulenin en yükseğine görünür hayatın, dünyanın gerçek rengi. Fitili bitmiş bir lambadır eski, suyu çekilmiş bir kuyu. Faniliğin surette mührü, sonsuzluk özleminin şiiridir eski.
Her şeyin geçmişte daha iyi olması değildir bize eskiyi özleten, sevdiren; belki biraz alışkanlık, belki aşinalık. Bir kez daha yeniye veda etme yükünün altına girememe, manayı kaybetme korkusu biraz da. Eski, okumayı söktüğümüz bir alfabe; konuşmayı, düşünmeyi en iyi bildiğimiz lisandır; yeni, yabancısı olduğumuz yabancı bir ülke, başka bir dünya. Yalan da olsa sıladır eski asla bir daha yolumuzun düşmeyeceği, yalan da olsa gurbettir yeni, önümüzde durmadan uzayan, değişen.
Eski, yeninin son adı; yeni, eskinin ilk adıdır.
O değil mi hayatta tutunduğun en son dal
Eski saadetinle, geçmiş günlerinle kal
(Cahit Sıtkı)
Hızlı ya da yavaş, kendine ait bir ahenkle eskiyor eskimez bildiğimiz ne varsa. Mekânı, zamanı, hakikati aşıp dilsiz masallara dönüşüyor geride bıraktığımız her an, bütün hisler, eşyalar, yaşanmışlıklar. Saman isinin sindiği ekmeğin, billur pınarlardan yudumladığımız suyun tadı eskide kalıyor. Eskide kalıyor bağrımızı döven rüzgârlar; dizlerimizdeki, kalbimizdeki yaralar. Eskide kalıyor hayata dair hayaller, ümitler, zahmetler, çabalar. Çakıl taşlarına nasıl şekil veriyorsa akarsu öylece eskitiyor zaman hem bizi, hem gölgemizi. Git gide görülen geçmiş zamanlı fiillere tutunuyor cümlelerimiz. Ağırlaşan adımlarla yürürken zamanın bizi sürüklediği kıyıda, önümüze daha az; geriye daha çok bakıyoruz. Bunlar da eskiyecek nasıl olsa, eskisin diye yaşıyoruz kalan günlerini ömrümüzün ve arıyoruz kendimizi mazinin sisli yahut aydınlık sokaklarında, eski kitapların arasında, kalbimize dolanmış eski şiirlerin sesinde, zaman yangınından kurtarılmış anlık mutlu bakışların yansıdığı fotoğraf karelerinde, eski sandıkların küflenmeye yüz tutmuş köşelerinde.
2021 ocak
