Mekânlarda geçiyor ömrümüz açık yahut kapalı, dar veya geniş. Yaşadığımız, çalıştığımız, misafirliğe gittiğimiz, eğitim aldığımız, geçerken uğradığımız yerler işliyor kendi yolunun haritasını adımlarımıza, resmini kalbimize. Farkına varmasak da sürekli değişse de tıpkı eşyaya olduğu gibi mekânlara da bir şeyler siniyor ömrümüzün tılsımından. Mekânlar bizi kendi şekilleriyle biçimlendirirken biz de mekânları kendi rengimizle süslüyoruz ve bağlanıyoruz birbirimize görünmeyen bağlarla. Ferdî tarihimizin küçücük kalelerine, sığınıklarına dönüşüyor; bir bağ kurduğumuz, havasını teneffüs ettiğimiz, kendisinden bir şeyler alıp kendimizden bir şeyler verdiğimiz mekânlar. Yolumuz yıllar sonra tekrar düştüğünde mazisi bizde saklı bir mekâna, karışıyor gerçek ve rüya zihnimizde birbirine. Bir hayal perdesi kendiliğinden seriliyor önümüze ve izliyoruz kendi geçmişimizi, bir yabancı gibi.
Dinle solgun bahçenin kalbe anlattığını
(Ziya Osman)
Bazen birkaç sokak ötede bazen dağlar ardında, seneler sonra uğradığınız bir köyde bir kasabada yahut şehirde, bir köşe başında aniden kalbiniz yavaşlar, zamanın ve hayatın gerisine düşersiniz eski bir evin önünde. Damarlarınızda kan yerine o andan itibaren anılar dolaşmaya başlar, işte çocukluğumu bıraktığım ev, dersiniz şayet yanınızda birileri varsa.
Yollar, gökyüzü değişmiş olsa da bir iz ararsınız etrafta gördüğünüz her şeyde, burada yaşadığınıza dair bir şahit. Yarısı kaybolmuş bahçe duvarı, yaşlanmış meyve ağaçları, paslanmış pencere demirleri ve boyası solmuş asla çalamayacağınız kapı; yıpranmış bir fotoğraf gibi alır götürür sizi uzak bir zamana, uzak dünyalara.
Kulağınızda anne, baba, ağabey, abla, kardeş sesleri, çocukluk arkadaşlarınızın neşeli çığlıkları önce yankılanır, sonra uzaklaşır. Varlığı belirsiz ürkek serçeler havalanır ne yana dönüp baksanız. Irmakların, dağların, denizlerin ardında kalmış bir masal âlemidir çocukluğun yaşandığı ev, mahalle; zamanın dışında başka bir dünya. Mezun olduğunuz mahalle okulu; ekmek, gofret, leblebi tozu aldığınız bakkal; kızakla, bisikletle indiğiniz yokuş, peşinde ayakkabı eskittiğiniz lastik top, gri bir hayal olur dalgalanır önünüzde.
Şayet çocukluğunuzun geçtiği ev çoktan yıkılmış, yerine yeni binalar dikilmiş ise yahut çok uzaklarda, başka şehirlerde kalmışsa yine de kaybolmaz, silinmez o mekânlar hafızanızdan. Ya rüyalarınızda çağırır sizi bahçesine ya hayallerinizde. Dünyanın neresinde, kaç yaşında olursanız olun, sizi terk etmeyen, sizi kendisine çeken, size kendisini hatırlatan bir efsun vardır çocukluğunuzun geçtiği mekanlarda, evlerde.
Çocukluğundan kopmayan, kopamayan çoğu kişi için çocukluğun geçtiği yerleri ziyaret etmek; hayatın dik yamaçlarında oturup nefes almak gibidir, puslu bir aynanın önünde yorgunluk ve şaşkınlıkla dünyanın faniliğine yeniden inanmak gibi.
Ben de yaşadım buralarda, dersiniz kendi kendinize sessizce; ben de oyunlara tutundum gerçeklerden daha fazla, ben de bayramlar eskittim çocuk kalbimde, tatiller bitirdim bu odalarda bu sofada, bu sokakta.
Sanırsınız ki adım atsanız içeri, yeniden çocukluk günlerinize döneceksiniz; sanırsınız ki o sihirli kapının ardında, olduğu gibi duruyor eski eşyalar ve zaman. Sanırsınız ki birkaç adım ötede çocukluğun bütün kokuları, tatları, sevinçleri, saflığı.
Bir çocuk yaklaşır yanınıza dilsiz ve mahzun, sizin çocukluğunuzdur.
***
Çocukluğumuzun geçtiği yahut kaldığı ev ne kadar önemli ise bizim için, o ev için de çocukluğunu onun çatısı altında geçirenler o kadar önemlidir. Çocuklar kadar ne süsleyebilir ki bir evin pencere, kapı önlerini? Çocuk seslerinden, gülüşlerinden başka hangi sesin yankılanması mutlu eder evleri? Evlerin, bakımsızlıktan değil çocuksuzluktan çürür tavanı, tabanı ve çocuk seslerinden değil, sessizlikten çatlar, yıkılır duvarları. Hiç değilse odalarında bir çocuğun büyümesine şahit olmamış ev; suyu kesilmiş bahçe gibidir, balıkları göçmüş ırmak gibi.
Çocukla şenlenir bahçeler de evler gibi, çocuklar için yuva kurar saçak altlarına serçeler. Güneş çocuklar hatırına kurutur balkonda, bahçede serili çamaşırları. Çocuklar için iki oda bir sofa evlere talip olunur, çocuklar için bahçeler çevrilir, bahçelere ağaçlar dikilir. Huzurla tüter içinde çocuklar uyuyan evlerin bacaları, çocuklar için ocaklarda şükürle kaynar tencereler. Çocuklar içindir çiçekler, çiçekli yorgan yüzleri, yastık kılıfları. Çocukla ruhuna ruh üflenir odaların, evlerin; çocukla anlamını bulur dört duvar ve bir çatı.
Çocukluk nasıl insanın anayurdu ise çocukluğun anayurdu da çocukluğun geçtiği evdir.
Küçücük ilk adımlar orada atılır dünyaya, ilk tebessüm orada gelip konar yüzümüze, ilk kaybedişler hayata dair, ilk hüzünler, ilk zaferler orada yaşanır.
Oradan, çocukluğumuzun geçtiği evden adım atarız dünyaya, gençliğe, hayata. Dirseklerimizdeki kızarıklık, dizkapaklarımızdaki ilk yara orada oluşur. Orada duyarız ilk kez yağmurun sesini, sobanın nefesini, kışın ayazını, baharın şarkısını… Çocukluğumuzun geçtiği ev, hayat bilgisi derisini almaya başladığımız ilkokulumuzdur biraz da. Hayat boyu anlamı içimize kök salan kelimeleri burada işleriz kalbimize. Anne, baba nedir; kardeş, ağabey, abla neresine düşer kalbimizin o evde öğreniriz. Arkadaş, oyun nedir; o evde tanırız. Ufacık bir dünya olsa da küçüklüğümüzün geçtiği ev, büyük dünyanın içerisine kurulmuş; orada talimini yaparız hayatın, ayrılığın, sabrın, hastalığın, acının, kaybetmenin, yalnızlığın. Ufacık bir dünya olsa da o ev, büyür bizimle, genişler zihnimizde çoğalan anılarla.
Çiçeğin rengi soldu, bitti şarkısı kuşun
(Ziya Osman)
Çocuklar büyüyüp de evlerinden ayrıldığında, başlar duvarların rengi solmaya, kapılar gıcırdamaya. Çocuklar taşınır taşınmaz eski evlerinden başka şehirlere, mahallelere; pencere önlerinde çiçekler solmaya yüz tutar, ağaçlar kurumaya. Çocuklar evden ayrılır, serçeler çatılardan, ağaçlardan. Issızlaşan evlerden, her mevsimin rüzgârı bir taş, bir tuğla alır götürür bilinmez nereye.
***
Çabucak geride kalıyor ninniler, oyunlar, oyuncaklar, yollar, sokaklar, evler, seneler… Yalnızca çocuk sesimizi, yüzümüzün rengini, kalbimizin neşesini süpürmüyor zaman; yaşadığımız, gördüğümüz, tutunduğumuz her şeyden de bir parçayı kopararak geçiyor üzerimizden. Sayfalarını yalnızca bizim çevirebildiğimiz ve asla kimselere gösteremediğimiz bir albüm oluyor maziye dair her mekân hafızamızda.
Bir rüyaya, masala dönüyor mazi, yürüdükçe bizler dünya üzerinde ve eşyalar, nesneler, mekanlar sessiz sedasız uzaklaşırken bizden, silinmiş harfler gibi kalıyor izleri hayat defterimizde.
Çocukluğumuzun geçtiği evler, mekânlar; çocukluğumuz kadar uzakta olmasa da önlerine vardığımızda hepsinin kulağımıza fısıldadığı ilk cümle: Bir varmış, bir yokmuş...
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder