anadolu dergiciliği / soruşturma

Hazırlayan: İsmail SARIKAYA 
 

Anadolu’nun her yerinde bir fidan gibi yeşeren ancak yeterli ilgiyi göremedikleri için hemencecik soluveren dergilerimizin sorunlarını masaya yatırarak, bir çözüm yolu bulabilmek amacıyla bu sayımızda “Anadolu Dergiciliği”ni soruşturma kapsamımıza aldık. Amacımız Anadolu dergileri arasında bir bütünlüğü sağlamaya çalışmaktır. Soruşturmamıza cevap veren bütün dergilere teşekkür ederiz.
SÜHAN DERGİSİ Adına
Hüseyin Kaya
Genel Yayın Sorumlusu

1- Anadolu’da niçin bir kültür sanat edebiyat dergisi çıkarma gereği hissediyorsunuz?    
Hüsn ü Aşk’ta, Sühan’ın aşkı kurtarmak için gelişi Şeyh Galib tarafından “ol demde sühan huzura geldi kün emri gibi zuhura geldi” mısralarıyla izah ediliyor. Kısmen işte o ‘Sühan’ın şahs-ı manevisini de temsil etmeye çalışan dergimiz Sühan’ın doğuşu da “Sebeb-i Sühan”da belirttiğimiz gibi her şeyden ziyade bu düstur ile açıklanabilir. 
      Tabii sebepler dairesine girecek olursak zaman zaman gündeme getirmeye çalıştığımız edebiyat dünyasındaki edepsizlik ve kirlenme ve diğer gayr-i edebi, ahlakî tavır ve tutumlar ve bunlardan duyduğumuz rahatsızlık da Sühan’ın vücut bulmasının nedenlerindendir. Yine Sebeb-i Sühan’da dergilerin pek çok bakımdan insanlara benzediğini, “varlık” meselesinin herkesten ve her şeyden çok kişinin kendi meselesi olduğunu belirtmiş ve Sühan’ın içsel –batınî demek daha uygun düşerdi aslında- ve başkalarından ziyade kendisiyle olan meselelerinden vücut bulduğunu ima etmeye çalışmıştık. Hal böyle olunca, Anadolu, kültür ve edebiyat kelimeleri biraz daha kendiliğinden gündeme gelen unsurlar oluyor. Kısaca Sühan kendi kendisiyle olan yükümlülüklerinden dolayı hayatta olsa gerek.

 2- Anadolu’da yayınlanan dergilerin, yayıncılıktaki en büyük problemi nedir?
Anadolu bizim savunucusu olmadığımız ama sonuna kadar savunanlara katıldığımız kadar samimi ve temiz; aslında bir o kadar da masum olmayan tuhaflığı içeriyor galiba. İlk gençlik yıllarında birçoğumuzun tutulduğu ümitsiz sevdalar vardır. Aslında her şey o kadar uçtur ve iki kişilik bir aşk o kadar imkansızdır ki…. Ama bir şeyler sizi hep inandırır, hep bir mucize beklersiniz ama bu sizin için sıradan bir durumdur, olması gerekendir yani. “Ciğercinin kedisi”ne karşı “sokak kedisi”ni oynarsınız epey bir müddet. Yıllar sonra dönüp de geriye baktığınızda görürsünüz aradaki uçurumu ve imkansızlığı. O ilk gençlik yıllarında ne kadar ümitli iseniz sonraki yıllarda o kadar güler, tebessüm edersiniz eski ahvalinize. Anadolu’da dergi çıkarmak da böyle bence. Yani ancak aşk ile izah edilebilir galiba ve yıllar sonra ciltlenmiş bir takım dergiyi elinize aldığınızda hayretler içinde çevirirsiniz sayfaları. Hayretler içinde ve tebessümle… Bazen tebessüm, bazen saklanan gözyaşları ile…
Matbaa ve teknik yetersizlikler, çeşitli nedenlere küsen dostlar, kitapçılar, postacılar, postahaneler vs. vs. Aslında problem dergi için resmi izin almaya teşebbüs edişinizle birlikte başlar buralarda. En kolay yanı “bir dergi çıkarılacak” şeklinde alınan karardır bu işin. Cümle karamsarlığa ve kötü duruma rağmen aşk ve samimiyet ayakta tutmaya yeter bu dergileri.
 
3- Size göre dergiler merhum Cemil Meriç’in dediği gibi gerçekten “Hür tefekkür’ün Kalesi” midir?
Üstadın öyle buyurduğu demler, mutlaka böyleydi. Yani edibin hakikat ve hikmet peşinde olduğu dönemler mutlaka dergiler tefekkürün kalesidir. Bugün ise “tefekkür” kavramı tamamen lügatlerden düşmek üzre. Haliyle tefekkürün olmadığı bir edebiyat dünyasında dergiler neyin hür kalesi olur ortada. Buna “kale” demek de doğru olmaz galiba. Zira “kale” kelimesi içinde savunulacak değerleri, onuru vb. kavramları da beraberinde getirmekte. Haddimiz ancak ima edebilecek kadardır, biliyorum.

4- Cemal Süreyya bir yazısında “Edebiyatın nabzı dergilerde atar. Diyor. Siz bu görüşe katılıyor musunuz? 
Katılmamak mümkün değil
. 
5- Büyük sermayeye dayanmadıkları için Anadolu dergilerinin genelde kısa süre içinde kapanmaları sizce bir kader midir? Dergilerin süreklilik kazanabilmesi için neler yapmak gerekir? 
Aslında böylesi daha güzel ve onurlu bence. Birilerine yaslanarak ne derece samimiyetten bahsedilebilir ki? Görevini tamamlamış bir derginin kapanmak yerine bir yerele yaslanarak yayına devam etmesi cesedin bozulmaması için mumyalanmasına benziyor biraz. Yani ruh ortada olmadıktan sonra ne kadar devam ederse etsin bir dergi. Evet bu bir kaderdir. Böyle olduğu sürece güzeldir bu dergiler.
6- Dergicilikte taşra-merkez ayırımını doğru buluyor musunuz?
Mutlaka doğru buluyorum; ama taşra ve merkez yaşanılan şehirlerle ilgili olmaktan ziyade zihniyetle ilgili bir durum. Kendince büyük birçok dergi, “taşra” diye vasıflandırdıkları ve tepeden baktıkları topraklar sayesinde varlığını devam ettiriyor. Taşranın kanıyla semiriyor. İşin kötü tarafı taşradan oralara kan verenler de onların hastalığına çabucak kapılıyorlar. Taşralılık zihniyette dedim ya; işin bir de bu tarafı var. Emmi –yeğen muhabbetini halen aşamayan, “Unkapanı” mantığından bir türlü kurtulamayan bir dergi hangi şehirde çıkarsa çıksın kimler tarafından çıkarılırsa çıkarılsın taşralıdır.

 

2005, Yaz, Berceste Dergisi. 

      

hayatın bilgece yorumu: çekil gideyim hayat

fatma esti
kaynak: berceste dergisi, s.65, kasım, 2007.

    Attila İlhan, bir şiirinde der ki: sevmek kimi zaman rezilce korkuludur/insan bir akşamüstü ansızın yorulur/tutsak ustura ağzında yaşamaktan. Kesin bir gerçektir hayatın çoğu insan için korkulu bir tutsaklık olduğu. Hükmünü acımasızca kullanan, ezen, kaygı veren, değiştiren bir tutsaklık. Bu anlamda Hüseyin KAYA’nın ilk şiir kitabı hayatın hükmünü hiçe sayan, kurallarını geçersiz kılan, hüznü ve kaygıyı bilgece bir hamleyle görkemli bir zenginliğe çeviren bir kitaptır.

    Lamure yayınlarından çıkan ÇEKİL GİDEYİM HAYAT, kapak resmiyle de ilginç bir kitap. Ön kapakta bulunan çizgilerle dolu bir ağaç gövdesi ters bir simetriyle arka kapağa da yerleştirilmiş. Bu kapak resminin ne denli isabetli bir seçim olduğunu anlamak için şiirleri okumak yeterli.

    Kitaptaki şiirler Hüzünler Evi ve Kervanlardan Saklanan adlı iki bölümde toplanmış. Birinci bölümde on sekiz, ikinci bölümde on iki şiir bulunuyor. Her iki bölüme de adını veren başlıkların altında Hz. Muhammed’in sözlerine yer verilmiş ki bu sözlerin seçiminde de ince duyarlık kendini gösteriyor.

    Kitabın tanıtım şiiri olarak seçilen ÇÖL şiiri zaten şairin bütün birikimini bir çırpıda özetliyor. Yoğun bir duygusallık, hüzün ve melankoli kitaptaki tüm şiirlerde olduğu gibi bu şiirde de açıkça hissediliyor. Yılgın bir yüreği sürükleyen şair; hayatı sanki bir engel, bir ayak bağı olarak görüyor. Hayatın yükünden kurtulmak güçlü bir istek şeklinde açığa çıkıyor.

yeniden yaşasaydım dediğim bir günüm yok

çekil gideyim hayat çekil gideyim senden

    Fakat, şair hayatın öyle içindedir ki bu içindelik onu sıradan insanlardan ayırır. Zaten ona ayak bağı olan hayatı terk etmek istemektedir şair. Belki açıkça görülmeyen bir mücadelenin tam ortasındadır.

hem yolum hem yolcuyum

hem dağım hem dağlanan

hem tufanım hem gemi

   O nedenle bağlanmak istediği hayattan daha anlamlı, daha kalıcı bir yerdir:
    beni hayata değil
    beni kendine bağla
Hayatın onca karmaşasının ortasında bu kaygılı kargaşadan kurtulmak istemektedir:
    ayağımın altından kayıp giden hayata
    verme beni bir daha
    Şair hayatla ilgili belki de en büyük en acı aldanışını ustaca anlatıyor. Bu aldanış aslında her insanın çoğu zaman farkında olmadan yaşadığı bir durumdur. Hüseyin KAYA’nın dizeleri pek çok insanın hikâyesini barındırıyor.
    ben sandım ki kısadır geçer hayat dediğin
    heyhat ömrüm içindi sıralı sıradağlar.
    Hayatın sunduklarını bir derviş edasıyla taşıyan şair, gündelik hayat kaygılarından kurtulmanın rahatlığını yaşıyor. Evet! Aldandığı, kırıldığı ve acı çektiği doğrudur. Ama bu aldanış hayat karşısında şaire bir üstünlük kazandırmıştır aynı zamanda. O, hayatın ağır sınavlarını bertaraf etmiş olgun bir yürekle seslenmektedir şimdi:
    kandım
    bir daha kanmam
    kanmam artık rengine
    sen kayıp gitmiyorsun ellerim arasından
    seni ben atıyorum kendimden ötelere
    seni ben
    ey yaşamak
    Saklanan kitabın ikinci bölümünün adıdır. Bilindiği gibi kervanlar ticareti sağlayan katarlardır. Yani değerli eşyaları alıcılara ulaştırır. O halde şairin kervanlardan bile saklayacak kadar değerli neyi olabilir. Tabiki, hiçbir maddi imkânla kazanamayacağı yaşanmışlıkları ve bu yaşanmışlıklardan beslenen şiiri.
    şimdi öyle bir ömrün ortasındayım
    bu yürek unutulmuş bir duanın yetimi
    ve yetimi bu şiir büyük ıssızlığımın
    Hayatın çetin sınavlarından kalbi duyarlılığını kaybetmeden çıkan şair için kazanımları elbette kervanlardan saklanacak kadar değerlidir. Çünkü her tecrübe için ağır bedeller ödemiştir.
    bir tarafım yanmadan yürümez mi bu gemi
    hüznü bir bayrak gibi çekmesem gözlerime
    İkinci bölümde yer alan kıyısız denizin küçük masalı adlı şiir, okuru ruh ülkesinin engin coğrafyasına çekecek hoş bir sürpriz özelliği de taşıyor.
    Aslında pek çok insan şairin yaşadıklarını yaşamaktadır. Ama pek az insan hayatı okuyup kendi yorumunu oluşturabilir. Bu anlamda Çekil Gideyim Hayat şairin ruh hasadını serdiği harmandır.