cevat akkanat
Âşık Veysel’in
gönülleri göynüten bir türküsü var: “Çırpınıp içinde döndüğüm deniz...” diye
başlayıp giden…
“Çırpınıp
içinde döndüğüm deniz
Dalgalanır
çoşar ürüzgârından
Mevce gelip cûş
eden aşkımız
Ah çektikçe
kaynar gelir derinden…”
Türkünün
tamamını dinlemeyi, tabii ki Âşık Veysel’in sesinden, size bırakıyoruz. Biz,
gönül tellerini birbirine çarpan bu dizelerin edebî âlemde nasıl ömür sürdüğüne
bakacağız!
Sanatlar arası
bir geçişkenlikten bahsediyoruz; müzikten edebiyata, türküden denemeye, daimi
bir yolculuk…
Herhangi bir
sanat eserini yeniden üretmek farklı bir sancıyı giyinmek anlamı taşır.
Sancının birkaç sebebi vardır: Kaynak metin yahut kişiyle özdeşleşmek, onu
yaşayıp aşmak, o kişi veya metinle bir şekilde hemhal olmuş kişilerin ezberiyle
mücadele etmek vb…
Geleneği
yenilemek, özgün bir kimlikle yeniden üretmek diyoruz biz buna…
Hüseyin Kaya,
Âşık Veysel’in bir türküsünün ilk dizesini alıp, kitabına ad olarak seçeceğini
söylediğinde, tamam demiştim, bu senin denemelerin için yüzde yüz isabetli bir
seçim… Hüseyin Kaya’nın bizim görüşümüze de müracaat etmesi, bu tercihte bizi
ne kadar pay sahibi kılar bilemeyiz, fakat eser yayınlandıktan sonra, sayfaları
arasında göz gönül keyfini sürdükçe, şöyle diyoruz: Bereketlendi dünyamız.
Halimiz vaktimiz, engin bir canlılıkla hem kederlendi hem şenlendi! Evet, şimdi
bir kitabın adında yaşıyor Âşık Veysel’in türküsü: Hüseyin Kaya’nın deneme
kitabında…
Çırpınıp İçinde
Döndüğüm Deniz (Ötüken Yayınları-2011) dört bölümlük bir deneme kitabı:
“Hüseynim Geçiyor Gençlik Çağları!”, “Havada Kar Sesi Var”, “Ömrümüzün Rüyası”
ve “Bir Şehirden Gidememek”…
Eseri okudukça
bu bölümlerin hayatın farklı kompartımanlarına denk düştüğünü görmemeniz mümkün
değil. Yani bir nevi otobiyografik sunumlar yapıyor Hüseyin Kaya… Bu
sunumlarını sadece zaman üzerinden gerçekleştirmiyor, eşyayı ve mekânı da
katıyor araya; pek tabii olarak kimi olaylarla birlikte duygu, düşünce ve
hayalleriyle harmanlayarak…
Bu harmanlama
içinden daha somut halleri seçmeli… Buyuralım, hep beraber bakalım, Hüseyin
Kaya neleri yazmış: Çocukluk manzaralarını, kış güneşinin gönlü avutan
yansısını, baba kokusuyla iç içe geçmiş oğul kokusunu, hayatın içine girilen
yaşamaları, okul çağlarında kitaplık kolunda olunan kitap kurtluğunu, kırları
şenlendiren nevruz kuzulatma oyununu, bozkırda kuruyan ırmağı, tiryakisi olunan
yazarları, dedeyle akran yaşanan ömrün ilkbaharını, açılan ve kapanan
dergilerin aziz hatıralarını, ayrılıkları, yolculukları, güzleri, kışları,
çiçek dilini, bahar şarkısını, oyun bahçesini ve daha nice şeyleri yazmış…
Hüseyin
Kaya’nın Çırpınıp İçinde Durduğum Deniz’de yaslandığı tek kültür adamı Âşık
Veysel değil. Onunla birlikte onlarca tarihi kimlik eserin sayfaları içinde
size el ediyor. Kimi zaman bir ara başlık içinde, kimileyin gizli bir iz
şeklinde satır aralarında… Bunlardan bir kısmını saysak fena olmaz sanırım:
Meselâ kitabın ilk bölümüne ad olan başlık bir Çorum Türküsü’dür. Bu çeşit
kullanımları seviyor olmalı Hüseyin Kaya, zira Bâkî’den Fuzulî’ye, Turabî’den
Yahya Bey’e, Ziya Osman Saba’dan Fazıl Hüsnü Dağlarca’ya… Hayır, bu böyle
geçiştirilmemeli, yazar kimlerden el aldıysa tek tek belirtilmeli.
İşte o şanlı ve
şöhretliler kadrosu: Cengiz Aytmatov, James Cllarence Mangan, Ömer Seyfettin,
Refik Halit Karay, Reşat Nuri Güntekin, Kemal Sayar, Keçecizade İzzet Molla,
Necati, Fasih, Şehriyar, Saint Exupery, Herman Hesse, Tolstoy, Bukovski,
Nietzsche, Goethe, Tagore, Attar, Hafız, Andre Gide, Rilke, Eliot, Dostoyevski,
Puşkin, Oscar Wilde, Kafka, Borges, Paul Auster, Balzac, Hölderlin, Nerval,
Gorki, Hugo, Salome, Vasnocelos, Muhibbi, Nâbî, Cinâni, Mevlana İdris,
Karacaoğlan, Usulî, Cemil Meriç, Arif Nihat Asya, Faruk Nafiz Çamlıbel, Yahya
Kemal, Vâsıf, Cahit Sıtkı Tarancı, Cenap Şehabettin, Attila İlhan, Turgut Uyar,
Halil Cibran, Erdem Bayazıt, Ahmet Hamdi Tanpınar, Sezai Karakoç, Sedat Umran,
Asaf Halet Çelebi, Edip Cansever, Metin Altıok, Rıza Tevfik, Cafer Turaç,
Tuğrul Tanyol, Can Yücel, Özdemir Asaf…
Hüseyin Kaya,
Çırpınıp İçinde Döndüğüm Deniz’in bir yerinde “Hayret eden, şaşırabilen
çocuklardık. Gördüğümüz, duyduğumuz garip şeyleri dikkatle izler, dinler ve her
şeyden kendimizce anlamlar çıkarmaya çalışırdık” diyor. Bu ifadelerden ben,
yazarın türküsünü bitirmeyeceğini, yeni türkülere doğru yol alacağını
çıkarıyor, Hüseyin Kaya’nın yeni denemelerini bekliyorum…
milli gazete, 26 temmuz 2012